چرا امام صادق علیه السلام برای زید طلب مغفرت کرد یا در سوگ او گریست؟

بسم الله الرحمن الرحیم
❓چرا امام صادق علیه السلام برای زید طلب مغفرت کرد یا در سوگ او گریست؟

 

یکی از سؤالاتی که در زمینه ی بحث #قیام مطرح می شود این است که اگر قیام کردن مشروع نبوده چرا در برخی روایات امام علیه السلام برای زید طلب مغفرت کرده،‌ در سوگش ابراز غم نموده و یا به بازماندگان او لطف کرده اند؟

✳️پاسخ:

1️⃣. طلب آمرزش یا گریستن برای کسی نشان دهنده ی صحیح بودن تمام کردار او نیست، واضحست که زید حتی با اقدام اشتباهش،‌بالاخره عموی امام صادق علیه السلام بوده و به طرز مظلومانه ای کشته شده است. طلب مغفرت برای فرد گنهکار هیچ به معنای تأیید گناه او نیست.
چنانچه اقدام زید مورد تأیید بود باید قبل از کشته شدنش اصحاب را به یاری او ترغیب می فرمودند، و گرنه بیشتر شبیه نوشدارو پس از مرگ سهراب خواهد شد! در حالیکه نه تنها هیچ روایت معتبری به این شکل نداریم، بلکه طبق گزارش ها بین اصحاب امام صادق علیه السلام مشخص بوده اقدام وی صحیح نیست و با وی مناظره می کرده اند.

2️⃣. ما وقتی مبحث قیام یا هر حکم شرعی هر فعل دیگری را در نظر می گیریم، صورت مسأله ی ما صرفاً اصل آن فعل است؛ اما فردی که آن فعل را انجام داده ممکن است شرایط خاصی داشته باشد که نتوان به راحتی وضعیت وی را مشخص کرد.
برای مثال: واضح است که جنگ با امام معصوم علیه السلام و مقابله با ایشان گناهی نابخشودنی و بلکه موجب کفر است. در عین حال، قضاوت ما درباره ی حرّ بن یزید ریاحی این چنین نیست، با وجود اینکه وی راه امام حسین علیه السلام را بست و چه بسا اگر وی نبود این فجایع اصلا رقم نمی خورد.
در مورد زید هم روایات معتبر بالاتفاق عمل وی را نادرست می شمارند و امام باقر و امام صادق علیهما السلام او را از این اقدام نهی کرده بودند،‌ اما شاید اقدام خودسرانه ی او ناشی از غیرت شدید و عدم تحملش نسبت به ستم هشام بن عبد الملک بوده تا جایی که نهی امام علیه السلام را برای خود توجیه می کرده و یا در آخرین لحظات توبه کرده است، چنانچه از برخی روایات استفاده می شود.